آشنایی با چند کاخ تهران

تهران: کاخ گلستان

هسته اولیه کاخ گلستان در دوره شاه عباس صفوی و با ساخت یک چهارباغ در این محل شکل گرفت و بعدها کریم‌خان‌زند یک دست دیوان‌خانه و خلوت‌خانه در این محوطه ایجاد کرد. هنگامی که تهران به وسیله آغامحمدخان قاجار به پایتختی برگزیده شد، کاخ گلستان در مقام جایگاه سکونت و حکمرانی شاهان فاجار قرار گرفت و تا پایان این دوره این وضعیت را حفظ کرد. کاخ گلستان مجموعه‌ای از کاخ‌ها و عمارات مختلف است که در دوره شاهان مختلف خصوصا فتحعلی‌شاه و نادرشاه ساخته شده‌اند و تلفیقی از معماری ایرانی و معماری اروپایی در سده هجدهم و نوزدهم میلادی را به نمایش می‌گذارند. افزون بر اینها، در تمام بناهای کاخ گلستان اسناد و اشیای تاریخی و آثار هنری نفیس نگهداری می‎شود. این آثار عبارتند از هزاران برگه از مکاتبات و مراسلات دوره قاجار، ده‌ها تابلوی نقاشی از بزرگ‌ترین نقاشان ایرانی و اروپایی در سده نوزدهم و بیستم میلادی، مبلمان، ظروف، فرش‌ها، اشیای زینتی و دیگر اثاثیه مورد استفاده دربار قاجار و نیز هدایای نفیسی که از سوی سران دیگر کشورها مانند ناپلئون بناپارت، ملکه ویکتوریا و یا تزارهای روس به شاهان قاجار هدیه شده است.

کاخ گلستان تهران را می‌توان شاهکاری از دوره قاجار و یکی از زیباترین کاخ های تهران دانست که در سال ۲۰۱۳ به ثبت جهانی یونسکو رسید. کاخ گلستان تجسمی از هنر و معماری ایرانی متاثر از فرهنگ غرب است. کاخ گلستان که محل حکومت شاهان قاجار بوده است یکی از قدیمی‌ترین کاخ های تهران محسوب می‌شود. این کاخ زیبا در باغی مصفا با چندین استخر ساخته شده است.

کاخ سعدآباد

مجموعه فرهنگی و تاریخی سعدآباد در زمینی به مساحت ۱۱۰ هکتار ساخته شده و در دامنه‌های فرح بخش توچال و دارآباد واقع شده است. امتداد کاخ سعدآباد از شمال به دامنه‌های البرز، از شرق به گلابدره، از غرب به ولنجک و از جنوب به تجریش می‌رسد. در دوره قاجاره کاخ سعدآباد به عنوان کاخ تابستانی خانواده سلطنتی استفاده می‌شد. این کاخ در دوران پهلوی توسعه پیدا کرد و با الحاق باغ‌های مختلف به آن، به کاخ تابستانی خاندان پهلوی تبدیل شد.

بعدها و در ادوار مختلف، ویلاهای دیگری به این مجموعه اضافه شدند. در دوره پهلوی ۱۸ کاخ بزرگ و کوچک با هنر و معماری ایرانی به مجموعه کاخ سعدآباد افزوده شد. پس از انقلاب اسلامی ایران، کاخ سعدآباد تهران تبدیل به موزه شد که در حال حاضر از مجموعه این موزه تنها دو کاخ سفید و کاخ سبز برای بازدید عموم هستند و دیگر کاخ موزه‌ها و ساختمان‌های این مجموعه با توجه به ویژگی خاص خود به قشر خاصی از بازدیدکنندگان اختصاص پیدا کرده‌اند.

از مجموعه کاخ سعدآباد می‌توان به کاخ موزه ملت (کاخ سفید)، موزه هنرهای زیبا، کاخ موزه سبز، موزه استاد بهزاد، موزه نظامی، موزه ظروف سلطنتی، موزه سلاح‌های سلطنتی، موزه ماشین‌های سلطنتی، موزه آشپزخانه سلطنتی، موزه خط و کتابت استاد میرعماد، موزه برادران امیدوار، موزه اسناد و مدارک تاریخی سعدآباد، موزه صنایع دستی و تاریخ معاصر، موزه هنرهای ملی و موزه آب سعدآباد اشاره کرد.

کاخ نیاوران

کاخ نیاوران به مساحت ۹۰۰۰ متر مربع در شمال تهران واقع شده است. این کاخ متشکل از چندین ساختمان و موزه است. کاخ صابحقرانیه از زمان ناصرالدین شاه قاجار به این مجموعه اضافه شد. ساختمان اصلی کاخ نیاوران در سال ۱۳۴۷ تکمیل شد و تا انقلاب اسلامی ایران نخستین اقامتگاه محمد رضا شاه و خاندان پهلوی بود. کاخ اصلی در سال ۱۳۳۷ توسط محسن فروغی معمار مشهور ایرانی طراحی شد، اما ساخت آن به تعویق افتاد و تا سال ۱۳۴۶ به طول انجامید.

در حال حاضر کاخ نیاوران متشکل از ۵ موزه (موزه کاخ نیاوران، کوشک احمد شاهی، کاخ صاحبقرانیه، موزه جهان نما و کتابخانه شخصی) است. از دیگر جاذبه‌های فرهنگی، تاریخی و طبیعی کاخ نیاوران می‌توان به تالار آبی، سینمای اختصاصی کاخ نیاوران، گالری جهان نما و باغ نیاوران اشاره کرد.

عمارت مسعودیه

عمارت مسعودیه در سال ۱۲۵۸ توسط مسعود میرزا ملقب به ظل السلطان، فززند ناصرالدین شاه قاجار در زمینی به مساحت ۴۰۰۰ متر مربع ساخته شد. ظل السلطان حاکم اصفهان بود و این کاخ را به عنوان محل اقامت خود در تهران بنا کرد. عمارت مسعودیه تهران یکی از زیباترین کاخ های تهران است که در نزدیکی میدان بهارستان قرار دارد. نزدیکی عمارت مسعودیه به میدان بهارستان و ساختمان مجلس تهران باعث شده تا این عمارت شاهد حوادث بیشماری در تاریخ کشور باشد.

باغ موزه نگارستان

قصر نگارستان در ابتدا شامل باغ، عمارت‌ها و تالارهای باشکوهی چون عمارت دلگشا، تالار سلام، تالار قلمدان و چندین حوضخانه بوده است که در حال حاضر تنها از میان عمارت‌های این باغ دو عمارت دلگشا و تالار قلمدان باقی مانده است. این باغ دارای ۶۴ اتاق، چهار تالار، کتابخانه‌ای با چهار سالن و ۶۰۰ متر زیر بنا است. تالارهای این باغ مزین به آینه کاری، نقوش طلایی و چلچراغ‌های نفیس هستند.

کاخ امیر سلیمانی تهران

کاخ امیر سلیمانی در پارک آزادگان که در غرب پارک پامچال قرار دارد، قرار دارد که از عمارت های تاریخی شهر تهران محسوب می شود.در حال حاضر، کاخ امیر سلیمانی از سوی شهرداری به فضای سبز تبدیل شده است‌. بازسازی باغ و عمارت‌، که بزرگ‌ترین پارک ایران است‌، ادامه‌دارد.امیر سلیمان از شاهزاده‌های قاجار است که عمارت خود را در باغی وسیع به مساحت ۱۰۰۰۰ مترمربع در جنوب شرقی تهران و نزدیک کوه‌های بی‌بی شهربانو بنا کرد. در این باغ که حدود ۴۰ باغبان در آن خدمت می‌کردند، انواع میوه و زعفران و برنج کشت می‌شد. این منطقه در گذشته سلیمانیه نام داشت. نام سلیمانیه منسوب به امیرسلیمانی پسر عضدالملک رئیس ایل قاجار است. اراضی طرح در سابق متعلق به روستای اصفهانک از دهات جنوب‌شرقی تهران بوده است و تا این اواخر در آن کشت‌ و کار می‌کردند. در این اراضی کوشکی ایرانی مشهور به امیرسلیمانی وجود دارد؛ این کوشک بر فراز قنات‌های هاشم آباد و محمودآباد بنا شده است

-کاخ شهربانی

کاخ شهربانی ساختمانی است که در میدان مشق (باغ ملی) در مرکز شهر تهران برای اداره شهربانی تهران ساخته شد. بنای کاخ شهربانی در در سال ۱۳۱۵ خورشیدی ساخته شد.در ساخت بنای عمارت شهربانی تهران، تاثیر سبک معماری نئوکلاسیک اروپایی به چشم می خورد. ورود این سبک به ایران مربوط به عصر صنعت و شروع حکومت رضاشاهی است. سبک معماری نئوکلاسیک را معمارانی چون آندره گدار و نیشر، در ایران رواج دادند و معماران ایرانی نیز در ساخت و سازهای سال های ۱۳۰۶ تا ۱۳۱۸ متاثر از این سبک به فعالیت های هنری خود پرداختند، که عمارت شهربانی، یکی از بناهای ارزشمند باقی مانده از آن دوره است.

-کاخ فرح آباد

کاخ فرح آباد یا قصر فیروزه در تهران، انتهای خیابان پیروزی واقع شده است.این کاخ مربوط به دوره قاجار در دوشان‌تپه به دستور مظفرالدین شاه قاجار ساخته شد.کاخ سلطنتی فرح‌آباد در سال ۱۲۸۱ خورشیدی در دهکده فرح‌آباد، در شرق تهران آغاز شد و پس از دوسال به پایان رسید.قصر فیروزه با الگو گرفتن از طرح کاخ تروکادرو پاریس، به شکل نیم دایره و با چند ردیف ایوان‌های روباز دورتا دور ساختمان ساخته شد. گنبدی فیروزه‌ای بر سقف کاخ قرار گرفته است.باغ و کاخ فرح آباد در اصل از سه محوطه مختلف تشکیل شده است‌. محوطه اول، محل سکونت مستخدمان قصر و یک اصطبل آجری‌، محوطه دوم، باغ کوچک و محوطه سوم نیز باغ و استخر بسیار بزرگی بوده است‌

کاخ مظفری

کاخ ،مظفری تهران ، از جمله جاذبه‌های تاریخی این شهر بوده که در محله‌ای نام‌آشنا به نام دارآباد قرار دارد. این کاخ زیبا، در دو طبقه و با الهام از سبک معماری فرانسوی ساخته شده است. شاید برایتان جالب باشد اگر بدانید که این عمارت، تنها کاخ قاجاری با سقفی بیضی است. گچ‌بری‌ها و آیینه‌کاری‌های مشرف به آبنمای قرار گرفته در وسط حیاط، در نوع خود بی‌نظیر می‌باشند. همچنین، آبنمای آبی رنگ بسیار زیبایی به شکل کلاه خود جنگی در مقابل در ورودی ساختمان نظر شما را به خود جلب می‌کند.

کاخ دادگستری

کاخ دادگستری، بنای تاریخی و اصلی دادگستری در ایران است که در تهران، خیابان خیام قرار دارد.ساخت کاخ دادگستری در زمان صدرالاشراف، دومین رییس عدلیه زمان پهلوی به مناقصه گذاشته شد و به شرکت اشکودا از چکسلواکی واگذار گردید.ساخت بنای کاخ دادگستری در سال ۱۳۱۷ خورشیدی آغاز شد اما پس از دو سال به دلیل جنگ جهانی دوم متوقف گردید. این بنا در نهایت در سال ۱۳۲۵ خورشیدی با حضور قوام‌ السطنه افتتاح شد.بنای کاخ دادگستری در سبک معماری نوکلاسیک و توسط گابریل گورکیان، معمار سرشناس ارمنی، طراحی شده است