انجام رساله دکتری

روش شناسی پژوهش:

12 توصیه برای افرادی که می خواهند پایان نامه خود را بنویسند.

1) برنامه ریزی کنید.

یکی از مهم ترین نکته‌هایی که شما به هنگام انجام پایان نامه کارشناسی ارشد و رساله دکتری خود به آن توجه داشته باشید این است که یک برنامه ریزی منظم و مرتب داشته باشید. در صورتی که شما بتوانید برای خودتان یک برنامه ریزی منظم داشته باشید می توانید به راحتی کارهایی را که قرار است انجام دهید تقسیم بندی کنید تا بتوانید هر کاری را در سرجای خودش انجام دهید. در صورتی که شما بخواهید تحقیقی را انجام دهید ولی برای اینکه مراحل مختلف کار را انجام دهید برای خودتان برنامه ریزی نداشته باشید نمی توانید به نتیجه دلخواه برسید. بنابراین یکی از بهترین کارهایی که می تواند به شما کمک کند تا نوشتن پایان نامه خود را به بهترین شکل ممکن انجام دهید این است که برای خودتان یک برنامه ریزی منظمی داشته باشید و سعی کنید تا بر اساس این برنامه ریزی به کارتان ادامه دهید. البته نباید فراموش کنید که برای نگارش پایان نامه برنامه ریزی که شما برای خودتان ریخته اید باید عملی باشد.

2) کارتان را با وب سایت ویکی پدیا شروع کنید ولی با آن تمام نکنید!

وب سایت ویکی‌پدیا یکی از بزرگترین منابعی است که شما می‌توانید از آن برای پاسخ دادن به هر سوالی که دارید (تقریباً در هر زمینه ای که سوال دارید!) استفاده کنید. اما فراموش نکنید که این وب سایت تنها اطلاعاتی عمومی و کلی را در زمینه‌ای که می خواهید در آن به پژوهش بپردازید به شما می‌دهد و نمی‌توانید اطلاعات جزئی را در این باره بدست آورید. برای اینکه اطلاعات جزئی و تخصصی را در این باره بدست آورید می‌توانید از وب سایت های معتبر در حیطه تخصصی رشته خود استفاده کنید. هدف از استفاده کردن از وب سایت ویکی پدیا این است که یک اطلاعات اصلی را نسبت به همه چیز بدست آورید.

بنابراین استفاده کردن از وب سایت ویکی پیدیا تنها در صورتی می تواند برای شما مفید باشد که شما بخواهید اطلاعات جامع و ابتدایی را در این باره بدست آورید.

3) به سوالات پایان نامه خودتان اهمیت زیادی بدهید.

یکی از مهم ترین نکته هایی که شما در این زمینه باید به آن توجه کنید این است که شما باید به سوال های پایان نامه خود که در ذهنتان وجود دارد توجه زیادی داشته باشید. همانطور که می دانید کلید نوشتن پایان نامه شما همان فرضیه‌های شما و یا به عبارت دیگر سوالات تحقیق شماست. این سوالات هستند که مشخص می کنند که چارچوب پایان نامه شما چگونه است و باید بر چه اساسی انجام شود. بنابراین شما باید سعی کنید تا به این سوالات توجه زیادی داشته باشید. پایان نامه زمانی باکیفیت است که سوالات تحقیق مشخص و مناسب باشند. در صورتی که شما تحقیقی داشته باشید که سوالات تحقیق آن مشخص نباشد؛ نمی‌توانید انتظار داشته باشید که این پایان نامه شما به نتیجه مطلوبی برسد! بنابراین یکی از مهم ترین نکته ها در انجام پایا نامه این است که شما سوالی را به عنوان سوال پایان نامه انتخاب کنید که هم برایتان جذاب باشد و هم بتوانید به آن پاسخ دهید.

4) کار را تقسیم بندی کنید.

تقسیم بندی کردن کارها یکی دیگر از نکته‌های خیلی مهمی است که شما هنگامی که می‌خواهید نوشتن پایان نامه را انجام دهید باید درنظر داشته باشید. در صورتی که شما بتوانید کارتان را تقسیم بندی کنید می‌توانید انتظار داشته باشید که پایان نامه را به شکل مناسبی انجام می دهید. اما در صورتی که بخواهید تمام کارها را یک مرتبه انجام دهید، نمی‌توانید انتظار داشته باشید که کارتان را به شیوه مناسبی انجام شود. البته در این باره باید این نکته را هم درنظر داشته باشید که هنگامی می توانید کارتان را به صورت تقسیم بندی شده انجام داده باشید که برای هر کدام از این بخش ها، میزان مشخصی کار را درنظر داشته باشید و سعی نمایید تا بر اساس این میزان مشخص کارتان را انجام دهید. در صورتی که برای زمان کوتاهی میزان کار زیادی درنظر گرفته باشید (یا برعکس!) نمی توانید انتظار موفقیت داشته باشید!

5) کار را به شیوه سیستماتیک انجام دهید.

از دیگر نکته‌های خیلی مهمی که در این رابطه باید درنظر داشته باشید این است که شما باید کار انجام پایان نامه خودتان را به شیوه ای سیستماتیک انجام دهید. در صورتی که نتوانید کار را به شیوه سیستماتیک انجام دهید کارپایان نامه با مشکلاتی مواجه می شود. در کار سیستماتیک، باید مراحل انجام پایان نامه کارشناسی ارشد و رساله دکتری را دقیقاً به همان شیوه ای که باید باشند به ترتیب انجام دهید. ترتیب انجام دادن این کارها برای شما خیلی مهم است و در صورتی که شما نتوانید این کارها را به ترتیب انجام دهید نمی توانید به نتیجه مطلوب برسید.

شما باید بررسی کنید که پژوهش‌ها و پایان نامه هایی که انجام می شوند به چه شیوه ای انجام می شوند (مراحل انجام دادن پایان نامه به چه صورت است) و لذا سعی کنید تا کارها را دقیقاً بر همان اساسی که در دستورالعمل ها وجود دارد برای خودتان ترتیب دهید و بر همین اساس کارها را پیش ببرید. در این رابطه شما نباید هیچ ترتیبی را تغییر دهید و تا جایی که ممکن است سعی کنید ترتیب انجام پایان نامه خود را رعایت نمایید.

6) به منابع مورد استفاده تان اهمیت زیادی بدهید.

یکی از مهم ترین پارامترهایی که شما به هنگام نوشتن پایان نامه باید به آن توجه کنید؛ پارامتر استفاده از منابع می باشد. در پایانامه شما باید تاجایی که امکان دارد از منابع بروز استفاده کنید. در حقیقت منابع و استفاده از آنها یکی از مهم ترین و باارزش ترین ارکان تحقیق می‌باشد.

همچنین شما باید بررسی کنید و ببینید که منابعی که در اختیار دارید (چه منابع آنلاینی و چه منابع آفلاینی) چگونه هستند و سعی نمایید تا به آنها اهمیت زیادی بدهید. شما باید علاوه بر اینکه به انتخاب منابع توجه زیادی بکنید (و باید منابعی را برای خودتان انتخاب کنید که دارای بهترین اطلاعاتی باشند که شما به آنها احتیاج دارید) باید نحوه استفاده درست و رفرنس دهی از این منابع را هم یاد بگیرید.

7) کمک گرفتن از دیگران را فراموش نکنید.

یادتان باشد که انسان موجودی اجتماعی است که از دیگران کمک می گیرد. ما همگی به کمک گرفتن از همدیگر احتیاج داریم. هیچ کس نمی تواند کار نوشتن پایان نامه خود را به صورت تنهایی انجام دهد و لذا اگر شما می خواهید که این کار را به شیوه مناسبی انجام دهید بهتر است که از دیگران کمک بگیرید. بسیاری از افراد هستند که فکر می کنند که در صورتی که از دیگران کمک بگیرند کار اشتباهی انجام داده اند. این در صورتی است که این تصور یک تصور کاملاً غلطی می باشد. شما می توانید سوالات خودتان را در زمینه‌هایی که فکر می‌کنید دیگران می توانند به شما کمک کنند، از آنها بپرسید و از آنها بخواهید تا اطلاعاتشان را در اختیار شما قرار دهند و از این درخواست کردنتان هیچ شرمی نداشته باشید و اطمینان داشته باشید که آنها هم با آغوش باز پذیرای شما خواهند بود و به شما کمک خواهند کرد.

8) سعی کنید در طول انجام پایان نامه همیشه اطلاعات خودتان را به روز شده نگه دارید.

یکی دیگر از نکاتی که باید به آن توجه داشته باشید این است که باید همیشه اطلاعات خودتان را به روز رسانی شده نگه دارید. ممکن است در طول مدتی که شما درباره موضوع پایان نامه تحقیق می‌کنید، اطلاعات جدیدی در زمینه موضوع شما تولید شده باشد. همچنین ممکن است در طول این مدت مقالات و نوشتارهای جدیدی ایجاد شده باشند و لذا سعی کنید تا اطلاعاتتان را همیشه به روز رسانی کنید. یکی از روش های معمول انجام این کار این است که به وب سایت ها مراجعه کنید و سعی نمایید تا مقالات و یا اطلاعات جدیدی را که در این باره ارائه شده را بخوانید. در صورتی که شما بخواهید از پژوهش های به روز استفاده نکنید مشکلات جدی در تحقیقاتتان ایجاد می شود. به عنوان مثال فرض کنید شما موضوعی را که برای نگارش پایان نامه خود انتخاب کرده اید؛ در صورتی که از اطلاعاتی قدیمی استفاده کنید و به نتیجه هایی برسید؛ ممکن است اطلاعات جدیدی آمده باشد که کاملاً نقض کننده اطلاعات قدیمی پایان نامه شما باشند. در این صورت شما به نتیجه گیری کاملاً غلطی رسیده اید!

9) سعی کنید نسبت به اطلاعاتی که در اختیارتان قرار می گیرد شکاک باشید و برای هرکدام از آنها منابع قانع کننده ای را جستجو کنید.

هنگامی‌که شما می‌خواهید درباره موضوع پایان نامه خود تحقیق کنید نیاز به اطلاعات دارید. یکی از مهم ترین منابعی که می تواند اطلاعات بسیار زیادی را در اختیار شما قرار دهد؛ اینترنت می باشد. شما با استفاده از اینترنت می‌توانید به یک دریای گسترده ای از اطلاعات برسید. شما می توانید در وب سایت های مختلف اینترنتی اطلاعات مختلفی را در هر حوزه پژوهش خود بدست آورید. اما شما به عنوان فردی که می‌خواهد پایان نامه خود را به درستی انجام دهد، باید نسبت به این اطلاعات شکاک باشید! شما باید شک کنید که این اطلاعات از کجا بدست شما رسیده است؟ آیا برای این اطلاعات منبع مشخصی وجود دارد؟ یا اینکه این اطلاعات دارای منبع مناسبی نمی باشند؟ ممکن است وب سایت هایی در اینترنت وجود داشته باشد که در این وب سایت ها اطلاعاتی وجود داشته باشند که دارای منابع مناسبی نباشند. بنابراین شما باید سعی کنید تا برای اطلاعاتی که در اینترنت پیدا می کنید منبع مناسب و معتبر را پیدا کنید تا بتوانید به آن رجوع کنید.

10) از داده ها و اطلاعات آکادمیک استفاده کنید.

این که از چه نوع داده هایی برای نوشتن پایانامه خود استفاده می‌کنید اهمیت زیادی دارد. سعی کنید از داده های آکادمیک و علمی استفاده کنید که برایتان اعتبار داشته باشند. البته این داده ها را بهتر است در مرحله های بعدی کار (که نیاز به داشتن داده هایی دارید که حالت تخصصی تر دارند) مورد بررسی قرار دهید. در این مرحله شما باید داده ها را به شیوه دقیقی مورد بررسی قرار دهید و نباید یک دیدگاه کلی نسبت به انجام کار داشته باشید. در صورتی که در مرحله اول که خیلی نیاز به داشتن داده ندارید؛ بهتر است که از وب سایت های جامعی استفاده کنید. زیرا این وب سایت ها، به شما یک درک و دیدگاه کلی را نسبت به پژوهش می دهند. اما در صورتی که بخواهید کار را به شیوه تخصصی انجام دهید به شما توصیه می شود که حتماً از منابع آکادمیکی استفاده کنید.

11) شیوه ترکیب کردن اطلاعاتی را که از منابع مختلف بدست می آورید را یاد بگیرید.

در صورتی که شما بخواهید در انجام پایان نامه کارشناسی ارشد و رساله دکتری خود موفق شوید؛ یکی از مهم ترین کارهایی که باید انجام دهید این است که از داده هایی استفاده کنید که مربوط به منابع مختلف هستند. شما باید این توانایی را داشته باشید که این داده‌ها را با هم ترکیب کنید تا نتیجه مطلوبی را که می‌خواهید بگیرید بدست آورید. این خودش یک مهارت و توانایی بسیار مهمی است که شما باید داشته باشید. شما باید بتوانید داده هایی را که در وب سایت ها و مطالعات صورت گرفته هستند را با هم ترکیب کنید تا به نتیجه مطلوبی بگیرید. درصورتی که این توانایی را نداشته باشید نمی توانید آن گونه که می خواهید نتیجه گیری کنید. از آن جایی که مطالبی که در زمینه های تحقیقاتی شما وجود دارند خیلی گسترده می باشند؛ بنابراین شما معمولاً برای اینکه درباره موضوع مورد نظرتان تحقیق کنید باید از چندین منبع مختلف استفاده کنید؛ لذا سعی نمایید توانایی ترکیب کردن منابع و درآوردن آن چه که میخواهید از آنها را یاد بگیرید.

12) نسبت به مشکلاتی که ممکن است در این مسیر برایتان ایجاد شود انعطاف پذیر باشید.

یکی دیگر از نکته های خیلی مهمی که شما باید در این زمینه درنظر داشته باشید این است که نسبت به مشکلات غیرقابل پیش بینی که ممکن است در طول پروسه انجام تحقیق برایتان اتفاق بیفتید آمادگی لازم را داشته باشید. ممکن است شما در بخش‌هایی از انجام پایان نامه با مشکلاتی جدی برخورد کنید که گذر کردن از این مشکلات برایتان سخت باشد. همیشه راه انجام پایان نامه به صورت یک جاده سرراست نمی باشد و شما ممکن است در برخی از موارد به دیوار برخورد کنید.

ممکن است شما هنگامی که نوشتن پایان نامه را انجام می دهید به دنبال منابعی در رابطه با آن باشید ولی بعد از بررسی به این نتیجه برسید که در این زمینه منابع کمی وجود دارد! و یا ممکن است به هنگام انجام پایان نامه خود به این نتیجه برسید که اصلاً منبعی در این رابطه وجود ندارد! در چنین مواردی نباید دلسرد شوید. باید به راه خودتان ادامه دهید و با دقت بیشتری اینترنت و... را بررسی کنید و بدانید که بدون شک اطلاعاتی را که می خواهید پیدا خواهید کرد!

15 مرحله برای انجام یک پایان نامه

انجام پایان نامه نیز مانند تمام کارهای دیگر کاری است که دارای اصول و قواعد خاص خودش می باشد و شما برای اینکه یک پایان نامه خوبی بنویسید؛ باید مراحل مختلفی را طی کنید. در اینجا قصد داریم تا 15 مرحله ای را که شما به عنوان یک پژوهشگر باید برای نوشتن پایان نامه خود طی کنید ارایه می نماییم.

1) سوالات اصلی و فرعی پایان نامه را تعریف کنید.

اولین مرحله برای انجام پایان نامه کارشناسی ارشد و رساله دکتری این است که سوالات اصلی و فرعی پژوهش خودتان را تعیین کنید. نام دیگر این مرحله پیدا کردن یک فرضیه اولیه برای پایان نامه می باشد. در این مرحله شما باید به خودتان و به افرادی که قرار است پژوهش شما را بخوانند بگویید که هدفتان از انجام پایان نامه چه می باشد و برای چه می خواهید این پایان نامه را انجام دهید.

2) منابع اطلاعاتی خودتان را مشخص کنید.

هر فردی که می‌خواهد پایان نامه خود را انجام دهد؛ اول از همه باید برای خودش منابع اطلاعاتی را که قرار است بر اساس این منابع کارش را انجام دهد مشخص نماید. بنابراین مرحله دوم از انجام پایان نامه این است که مشخص کنید که می‌خواهید برای این کار از چه منابع اطلاعاتی استفاده کنید. این منابع اطلاعاتی می‌توانند انواع مختلفی داشته باشند. به عنوان مثال می توانند به شکل کتاب و یا به شکل کتاب های الکترونیکی و یا به هر شکل دیگری باشند که شما باید تمام این منابع را به صورت دقیق و با ذکر جزئیات برای خودتان مشخص کنید.

3) یک نگاه کلی به پایان نامه ای که می خواهید انجام دهید، بیندازید.

اکنون شما مرحله اول را پشت سر گذاشته اید: اول از همه سوالات اصلی و فرعی پایان نامه را مشخص کرده‌اید و همچنین در درجه دوم مشخص نموده اید که قرار است از چه منابعی برای انجام پایان نامه استفاده کنید. در این مرحله نوبت به آن می رسد که برای خودتان یک دورنمایی از انجام پایان نامه کارشناسی ارشد و رساله دکتری خود را مشخص کنید. شما در این مرحله باید مشخص کنید که پایان نامه شما در چه زمینه ای و در چه محدوده و حوزه ای انجام خواهد شد.

4) بر اساس مرحله های قبلی، دوباره سوالات و فرضیات اساسی پایان نامه را مورد ارزیابی مجدد قرار دهید.

شما در این مرحله باید بر اساس منابع اطلاعاتی که برای خودتان تعیین کرده اید و همچنین بر اساس طبیعت و ماهیت کاری که می‌خواهید انجام دهید (که آن را در مرحله شماره 3 مشخص کرده اید) دوباره سوالات پایان نامه را مورد بازبینی قرار دهید و در صورت لزوم آنها را تغییر دهید. در این مرحله شما باید ببینید که سوالات پایان نامه بر اساس پارامترهایی که در اختیار دارید قابل پاسخگویی می باشند یا خیر.

5) حوزه تحقیقاتی را بررسی و مشخص نمایید.

اکنون شما 4 مرحله از کار را پشت سر گذاشته اید و در مرحله چهارم تمام سوالات و فرضیات پایان نامه را هم به درستی مورد بررسی قرار داده‌اید. اکنون در مرحله پنجم نوبت به آن رسیده است که حوزه های تحقیق را مورد بررسی قرار دهید و ببینید که آیا این حوزه‌های تحقیق برای کار شما مناسب می باشند یا خیر. در این مرحله باید بررسی کنید که آیا شما قادر هستید که کار پایان نامه خود را در این حوزه ها انجام دهید یا اینکه این توانایی را نخواهید داشت که در حالت دوم، باید حوزه تحقیق و سوالات و غیره را تغییر دهید.

6) مناسب ترین روش های تحقیق را انتخاب کنید.

اکنون نوبت به آن رسیده است که شما بررسی کنید که مناسب ترین روش های تحقیق برای انجام پایان نامه کارشناسی ارشد و رساله دکتری شما کدام می باشد. روش‌های تحقیق زیادی وجود دارند که شما می توانید بر اساس آنها کار تحقیقاتی را انجام دهید. این روش‌های تحقیق می‌تواند شامل نظرسنجی ها، مصاحبه ها، آزمایش و خطاها و روش های دیگری شود؛ و لذا شما باید سعی کنید تا بر اساس نوع پژوهشی که دارید مناسب ترین روش را برای نوشتن پایان نامه مشخص کنید.

7) برای انجام پایان نامه یک برنامه ریزی مناسبی داشته باشید.

در این بخش شما باید بررسی کنید که برای پایان نامه که می خواهید انجام دهید باید چگونه برنامه ریزی کنید. این شیوه برنامه ریزی برای شما خیلی مهم است به این دلیل که تعیین کننده کارهایی است که از این به بعد باید انجام دهید. برنامه ریزی که شما انجام می دهید باید بر اساس روش تحقیقی باشد که انتخاب نموده اید. همچنین شما باید بدانید که برنامه ریزی کردن تأثیر بسیار زیادی بر روی نتیجه کار شما خواهد گذاشت؛ بنابراین باید سعی کنید تا یک برنامه ریزی دقیق و مناسبی داشته باشید.

8) اطلاعاتی را که برای نوشتن پایان نامه مورد نیاز دارید را با استفاده از شیوه های مختلف جمع آوری نمایید.

این مرحله یکی از مهم ترین مرحله های انجام پایان نامه می باشد یعنی مرحله جمع آوری اطلاعات. در این مرحله شما باید اطلاعاتی را که برای پایان نامه اتان مورد نیاز دارید، جمع آوری کنید. در این مرحله شما باید بررسی کنید که برای اینکه پایان نامه به بهترین شکل ممکن انجام شود نیازمند چه اطلاعاتی هستید و بر این اساس باید این اطلاعات را از منابع مختلفی که در این زمینه وجود دارد جمع آوری نمایید.

9) استراتژی های جستجویی برای منابعتان را در صورتی که به نظرتان لازم است تغییر دهید.

در این مرحله ممکن است به نظرتان منابعی که دارید؛ کافی نباشد. بنابراین در صورتی که لازم می‌دانید این منابع را تغییر دهید و سعی نمایید تا برای جستجو کردن برای این منابع نیز استراتژی‌های خودتان را تغییر دهید. این مرحله یکی از مرحله‌های لازم برای اینکار است به این دلیل که وجود منابع مختلف تأثیر زیادی می تواند بر روی شیوه تحقیق داشته باشد و لذا خیلی مهم است که این مرحله را دقیقاً به همان شیوه ای که به نظرتان درست است، انجام دهید.

10) با استفاده از معیارهایی که دارید؛ منابعتان را به خوبی ارزیابی کنید.

همان طور که می‌دانید داشتن منابع مناسب برای انجام پایان نامه یکی از مهم ترین پارامترهایی است که باید مد نظر داشته باشید. بنابراین یکی از بهترین کارهایی که می‌توانید انجام دهید این است که منابعتان را با استفاده از معیارهایی که در اختیار دارید مورد بررسی و ارزیابی قرار دهید و در صورتی که به نظرتان منابعی که در اختیار دارید مناسب نمی‌باشند آنها تغییر دهید و در صورتی که به نظرتان مناسب هستند؛ آنها را نگه دارید.

11) منابعی که در اختیار دارید را با دقت بخوانید و در این کار یاداشت‌برداری را فراموش نکنید.

این موضوع برای شما خیلی مهم است زیرایکی از مهم ترین و کلیدی ترین موضوعاتی که در زمینه نوشتن پایان نامه باید همواره مدنظر داشته باشید این است که منابعتان را به خوبی مطالعه کنید. از منابعی که مطالعه می کنید؛ نت‌ها و یادداشت‌هایی از بخش هایی که به نظرتان مناسب است، بردارید و سعی کنید تا منابعی را که مطالعه می کنید با دقت مرور کنید.

12) اطلاعاتی که از منابعی که مطالعه کردیده اید را با اطلاعاتی که خودتان در این زمینه دارید تلفیق کنید.

وقتی که شما به منابع و مراجعی که در این زمینه وجود دارد رجوع می‌کنید، می توانید اطلاعاتی را که در این منابع وجود دارد را بهتر مورد بررسی قرار دهید و این اطلاعات را در کنار اطلاعاتی که خودتان در اختیار دارید قرار دهید و لذا سعی نمایید تا این اطلاعات را مورد بررسی قرار دهید و از تلفیق کردن این اطلاعات و اطلاعات خودتان به نتیجه گیری های مناسبی دست پیدا کنید.

13) از اطلاعاتی که بدست آورده اید برای پاسخ دادن به سوالات و فرضیات پایان نامه استفاده کنید.

اکنون شما وارد مرحله ای شده اید که در این مرحله باید از اطلاعاتی که بدست آورده اید برای هدف پاسخ دادن به فرضیات پایان نامه استفاده کنید. در این مرحله شما باید سعی کنید تا تمام اطلاعاتی را که در زمینه پایان نامه خودتان بدست آورده اید را بررسی کنید و ببینید که این اطلاعات چگونه می توانند به شما کمک کنند تا در کارهایتان پیروز شوید. در این مرحله شما باید ارتباط مناسبی را میان پیدا کردن پاسخ سوالاتتان و اطلاعاتی که در اختیار دارید بدست آورید.

14) وقتی پاسخ سوالتان را بدست آوردید؛ سعی کنید تا دوباره آن را مرور کنید.

در این مرحله شما به پاسخ سوال رسیده اید ولی هنوز هم کارتان تمام نشده است. در این مرحله شما باید دوباره برگردید و یک مرور کلی را بر روی تمام کارهایی که از ابتدا تا این مرحله می‌خواستید انجام بدهید بکنید. در این مرحله شما باید بررسی کنید که چگونه توانسته اید به پاسخ سوالاتتان برسید و همچنین برای اینکه از پاسخ سوالاتتان اطمینان پیدا کنید باید یک بار دیگر کل کار را مرور کنید.

15) مرحله نهایی: مرحله ارجاع دهی

اکنون دیگر پایان نامه شما کامل شده است و وقت آن رسیده است که شما به ارجاع دهی منابعی که برای این کار مورد استفاده قرار داده اید بپردازید. در این مرحله شما باید با دقت تمام، به تمام منابعی که داشته اید ارجاع دهید. در این مرحله شما باید سعی کنید تا به دقت ببینید که کدامیک از منابع مربوط به کدامیک از مراجع بوده اند و تک تک منابع را مشخص کنید که مربوط به کدامیک از مراجع بوده اند. این مرحله مرحله نهایی کار نگارش پایان نامه شما می باشد.

9 نکته مهم که برای نوشتن پایان نامه باید به آن توجه داشته باشید.

1) برای خودتان یک برنامه ریزی منظم درست کنید.

هیچ کاری بدون برنامه‌ریزی دقیق و منظم پیش نمی‌رود. مخصوصاً کارهای علمی کارهایی هستند که شما برای اینکه آنها را انجام دهید باید حتماً برای انجام دادنشان برنامه ریزی دقیق و منظم داشته باشید. بنابراین برای اینکه این کار انجام پایان نامه کارشناسی ارشد و رساله دکتری را بتوانید به خوبی پیش ببرید؛ باید در ابتدا برای خودتان یک برنامه ریزی منظم داشته باشید. در این برنامه ریزی منظم باید برای خودتان مشخص کنید که هر بخش از کار را در چه زمانی باید به اتمام برسانید. این کار به شما کمک می کند تا دقیقا بدانید که می خواهید چکار کنید و وقتی که برای این کار گذاشته‌اید به هدر نرود و کار انجام پایان نامه  به خوبی پیش برود.

البته شما باید سعی کنید تا به این برنامه ریزی که برای خودتان انجام داده اید عمل کنید تا این برنامه ریزی برای شما حالت جدی پیدا کند. در غیر این صورت خودتان برای برنامه ای که برای خود ایجاد کرده اید ارزشی قایل نمی‌شود بنابراین وقتتان به هدر می‌رود. پس داشتن یک برنامه‌ریزی منظم برای انجام کارها یکی از مهم ترین نکته هایی است که شما برای نوشتن پایان نامه باید درنظر داشته باشید.

2) بدون ترس شروع به نوشتن پایان نامه کنید.

اکنون که برای خودتان یک برنامه منظم ایجاد کرده‌اید زمان آن رسیده است که بدون اینکه کوچکتری واهمه ای از انجام کار داشته باشید؛ شروع به نوشتن پایان نامه کنید. بسیاری از افراد هستند که هنگامی که به این مرحله می‌رسند دچار مشکل می‌شوند، بنابراین ممکن است تنها در مرحله برنامه ریزی متوقف شوند و هرگز برنامه‌های خودشان را عملی نکنند. این موضوع به این دلیل است که این افراد از انجام دادن کار به شیو عملی شدیداً می‌ترسند. شما نباید از این دسته افراد باشید. شما باید بدون ترس شروع به نوشتن پایان نامه کنید و کار را به شکل عملی انجام دهید. نداشتن ترس از انجام پایان نامه به شیوه عملی خصوصیتی است که در صورتی که می‌خواهید یک پایان نامه کارشناسی ارشد و رساله دکتری باکیفیت و مناسب داشته باشید باید این خصوصیت را داشته باشید. شما باید دلایلی را که منجر شده اند که شما در کارتان تأخیر داشته باشید بشناسید و سعی نمایید تا این دلایل را بررسی و برطرف کنید و به این شیوه کار عملیتان را آغاز کنید.

3) فراموش نکنید که آن چه که می‌نویسید؛ پایان نامه نهایی شما نیست و تنها چک نویس شماست!

بسیاری از افراد هستند که فکر می‌کنند که در صورتی که کار را به صورت عملی انجام دهند و در صورتی که پایان نامه شان را بنویسند دیگر نمی توانند آن را تغییر دهند! این تصور یک تصور کاملاً اشتباه است به این دلیل که شما باید بارها و بارها پایان نامه خودتان را بنویسید و دوباره آن را تغییر دهید. این مرحله ها مرحله های کلیدی هستند که هر فردی که می خواهد پایان نامه بنویسد باید این مرحله ها را طی کند. بنابراین شما هم باید این مرحله ها را طی کنید. دوباره و دوباره نوشتن پایان‌نامه و تغییر دادن آن به شکل مداوم یک موضوع عادی برای افرادی است که می‌خواهند پایان نامه بنویسند. بنابراین سعی کنید در نوشتن اولین چک نویس‌های پایان نامه تان وسواس نداشته باشید و فکر نکنید که دیگر نمی‌توانید آن را تغییر دهید! چون حقیقتاً این گونه نیست. حقیقت این است که در طول مدتی که دارید بر روی پایان نامه کار می کنید بارها و بارها آن را تغییر خواهید داد، بنابراین نگران وجود مشکلاتی در نسخه‌های اولیه و چک نویس‌ها نباشید.

4) انعطاف پذیر باشید.

یکی از مهم ترین و کلیدی ترین نکته هایی که در این زمینه باید در نظر داشته باشید این است که شما باید در کار انجام پایان نامه کارشناسی ارشد و رساله دکتری انعطاف داشته باشید. به این معنی که در صورتی که در طول پروسه برنامه ریزی‌تان برایتان مشکلی پیش آمد، باید سعی کنید تا این مشکل را حل کنید بدون اینکه احساس کنید که از برنامه تان عقب افتاده اید و بدون اینکه احساس ترس و یا افسردگی داشته باشید. به عنوان مثال، ممکن است شما برای خودتان یک برنامه ریزی کرده باشید که تا زمان مشخصی، میزان مشخصی از کار پیش بروید. اما در میانه راه برایتان اتفاقی بیفتد که به طور کلی مسیر برنامه ریزی شما را تغییر دهد. در چنین وضعیتی، شما در صورتی که انعطاف پذیری لازم برای این کار را نداشته باشید ممکن است دچار مشکل شوید و ممکن است از ادامه راه منصرف شوید و یا اینکه ممکن است فکر کنید که ادامه دادن این کار برایتان بیهوده می باشد. این در صورتی است که اگر شخص انعطاف پذیری باشید به راحتی می توانید این مشکل خودتان را حل کنید و به راهتان ادامه دهید.

5) بخش مقدمه پایان نامه را آخر همه بنویسید.

نوشتن بخش مقدمه برای پایان نامه تان کار آسانی می باشد. بنابراین بهتر است که به سرعت از این بخش عبور کنید و به سراغ بخش‌های دیگری بروید که برایتان سخت‌تر می‌باشد. این موضوع مخصوصاً برای آن دسته از دانشجویانی که قصد دارند تا پایان نامه‌هایی بنویسند که از نظر محتوایی خیلی سنگین می باشند صدق می‌کند. در چنین مواردی شما باید در ابتدا به سراغ بخش سنگین و سخت کارتان بروید و بخش راحت پایان نامه کارشناسی ارشد و رساله دکتری که همان بخش معرفی و مقدمه می باشد را برای آخر کار رها کنید.

در صورتی که شما بخواهید بخش‌های پایان نامه را به ترتیب انجام دهید؛ ممکن است در ابتدا که نوبت به بخش اول کار است (بخش مقدمه) زمان زیادی را صرف این بخش کنید بنابراین وقتی که به بخش های سخت کار (که در حقیقت بخش های اصلی و بدنه اصلی پایان نامه می باشند) رسیدید؛ وقت کمی داشته باشید که به این بخش ها بپردازید بنابراین همین موضوع ممکن است باعث شود که در نوشتن پایان نامه دچار مشکل شوید و یا اینکه پایان نامه ای که می نویسید از کیفیت مطلوبی برخوردار نباشد. بنابراین سعی کنید بخش اصلی پایان نامه را اول از همه انجام دهید.

6) به خودتان استراحت بدهید.

یکی از بزرگترین اشتباهاتی که افرادی که می خواهند پایان نامه بنویسند مرتکب می شوند این است که آنها فکر می‌کنند که کار نوشتن پایان نامه کاری است که باید آن را بدون استراحت کردن انجام داد. این موضوع یک اشتباه بزرگ است. در صورتی که شما فکر می‌کنید که کار پایان نامه نویسی را باید بی وقفه و بدون داشتن تفریحات انجام دهید سخت در اشتباه می‌باشید! حقیقت این است که شما باید برخی اوقات به خودتان استراحت دهید. در صورتی که تا جایی کار کردید و متوجه شدید که ذهنتان خسته شده است؛ وقت آن رسیده است که به خودتان استراحت بدهید تا خستگی ذهنتان از بین برود و دوباره برگردید و کار را از سر بگیرید. به عنوان مثال در صورتی که احساس کردید که ذهنتان خسته شده است می توانید آن روز را به طور کامل استراحت کنید و به تفریح بروید و یا هر کار دیگری که می تواند منجر شود که شما دوباره تمرکزتان را باز می‌یابید انجام دهید. این کار به شما کمک می کند تا بتوانید دوباره با دقت بیشتر و تمرکز بیشتری کارتان را از سر بگیرید.

7) سعی کنید از همان ابتدای کار، هر چند وقت یک بار فیدبک بگیرید.

از دیگر کارهایی که افرادی که پایان نامه می‌نویسند باید انجام دهند این است که آنها باید حتماً هر چند وقت یک بار، کار خودشان را به استادان راهنما و یا افرادی که قرار است آنها را برای انجام پایان‌نامه راهنمایی کنند نشان دهند تا سعی کنند، راهنمایی‌های مناسبی را درباره چگونگی انجام ادامه کار از آنها بگیرند. عمل کردن به این توصیه خیلی مهم است به این دلیل که ممکن است که شما در برخی از مراحل انجام کار نوشتن پایان نامه اشتباهاتی انجام دهید که خودتان هم نفهمیده باشید که این اشتباهات را انجام داده اید و سپس در صورتی که هر چند وقت یک بار در طول پروسه انجام پایان نامه آن را به استاد راهنما نشان دهید و سعی کنید تا از او کمک بگیرید؛ مشکلی برایتان پیش نخواهد آمد. اما در صورتی که چنین اشتباهی را مرتکب شده باشید و پیش استاد راهنما نروید؛ برایتان مشکل ایجاد می‌شود و اشتباهتان ادامه پیدا می‌کند و در این صورت ممکن است کارتان شدیداً خراب شود.

8) مراقب سلامتی خودتان باشید.

این که شما می خواهید برای خودتان یک پایان نامه بنویسید دلیل نمی شود که اصلاً توجهی به سلامتی خودتان نکنید! شما باید این نکته مهم را درنظر داشته باشید که در صورتی که می‌خواهید یک پایان نامه خوب بنویسید؛ بهترین روش این است که سلامتی فیزیکی و روانی خودتان را حفظ کنید. یک ضرب المثل قدیمی است که می‌گوید: "عقل سالم در بدن سالم است" بنابراین در صورتی که می‌خواهید کارتان را به خوبی انجام دهید باید بدن سالمی هم داشته باشید و به وضعیت جسمانی خودتان اهمیت دهید و همچنین سلامتی فیزیکی خودتان را نیز تضمین کنید.

شما به عنوان فردی که می خواهد پایان نامه بنویسد باید در کنار برنامه‌های معمولی که دارید برنامه های ورزشی را هم داشته باشید و در کارتان قرار دهید. به عنوان مثال می‌توانید برای خودتان برنامه های روزانه پیاده روی و یا برنامه‌های دیگر ورزشی و مفرح را قرار دهید که به بدنتان کمک شود که سالم تر بمانید. علاوه بر آن شما اید به اندازه کافی بخورید، به اندازه کافی بخوابید و فعالیت‌های فیزیکی روزمره خودتان را داشته باشید. حتی یک نرمش چند دقیقه ای در کنار کارتان هم می‌تواند به شما کمک زیادی بکند.

9) از استاد راهنما به خوبی استفاده کنید.

آخرین مورد که البته کم اهمیت ترین مورد هم نمی باشد(حتی می توان گفت که یکی از مهم ترین نکته هایی است که باید به هنگام انجام پایان‌نامه کارشناسی ارشد و رساله دکتری به آن توجه داشته باشید) استفاده از استاد راهنماست. البته درست است که وقتی که می خواهید پایان نامه بنویسید منابع و مراجع زیادی را در اختیار دارید؛ اما بهتر است حتماً بدانید که چگونه از استاد راهنما استفاده کنید. شما باید همواره با این استاد راهنما در ارتباط باشید و سعی کنید تا از این فرد راهنمای و کمک های لازم را بگیرید. در غیر این صورت کارتان با سختی‌هایی مواجه خواهد شد و نخواهید توانست تا کار را به شیوه ای که دوست دارید انجام دهید. این استاد راهنما فردی است که تجربه زیادی در حوزه کاری شما دارد و می تواند به شما کمک زیادی بکند. این فرد آماده است تا به تمام سوالاتی که شما در این زمینه دارید پاسخ دهد و البته شما باید کار را خودتان انجام دهید و در صورتی که سوالی برایتان پیش آمد از او بپرسید. شما باید یاد بگیرید که چگونه از او استفاده کنید و چگونه از اطلاعاتش استفاده نمایید و از او کمک بگیرید.