آرشیو اردیبهشت ماه 1397

سده چهارده تا هفده، زمانی بود که بیشتر مسافرت ها با هدف کسب دانش و تجربه آموزی صورت گرفت. در انگلستان، ملکه الیزابت اول مسافرت هایی را به دیگر مناطق ترتیب داد تا نمایندگان خارجی را برای کشور تربیت کند. او همچنین اقدام به ایجاد دانشگاههایی مانند آکسفورد و کمبریج در انگلستان و سالامانکا در اسپانیا به همراه بورس تحصیلی برای دانشجویان نمود.

پس از گذشت مدتی، همین گروه های مسافرتی دارای ساختار و سازمانی منظم گردیدند و به نام " گراند تور " معروف شدند. این گروه ها از نیمه ی سده س هفده تا نیمه ی سده ی نوزده به کار خود ادامه دادند و بیشتر اعضای آنها که از طبقه ی بالای اجتماع بودند برای کسب دانش و تجربیات جدید راهی مسافرت هایی می شدند. گراند تور یک راهنمای سفر نیز داشت که در سال ۱۷۷۸ توسط توماس نوگنت تهیه شد و به عنوان پرفروش ترین کتاب مطرح گردید.

با نگاهی به تاریخ متوجه می شویم که سیر و سیاحت برای استراحت و تفریح از اوایل قرن شانزدهم شکل جدی به خود گرفته و مردم را برای بازدید از شهرهای بزرگ و معروف دنیا ترغیب نموده است.
سوابق تاریخی و معروفیت شهرها و جاذبه‌های مختلف از انگیزه های سفر نخستین مسافران تفریحی بود. در قرن هفدهم هجوم مسافران به فرانسه موجب شد تا شخصی به نام سن موریس  در سال ۱۶۷۲ نشریه‌ای به نام راهنمای سفر به فرانسه را منتشر کند. مردم کشورهای آلمان، لهستان، دانمارک، سوئد، هلند و انگلیس با استفاده از همین راهنما راهی فرانسه می شدند.

با نگاهی به تاریخ می توان نمونه‌هایی را از گذران اوقات فراغت و گردشگری تفریحی را توسط گروه های اشرافی در جوامع شرقی، یافت. برنامه‌های شکار دسته جمعی درباریان که در فرهنگ نقاشی ایران و در هنر مینیاتور قابل مشاهد است را می توان نمونه ای از این تفریحات دانست.

سفر‌های درویشان، قلندران، جاسوسان و مسافرت های استثنایی ماجراجویان برای کسب اطلاعات و ارضای حس ماجراجویی خود انجام می دادند، از نمونه های سفر در این دوره هستند. سفرهای زمینی و دریایی آنها گاه با کشف سرزمینها یا راههای تازه همراه می شد و نام آنها را در تاریخ ماندگار می نمود. مانند کریستف کلمپ،، ماژلان، واسکودوگاما و بسیاری از سیاحان و مکتشفین که هیچوقت نامی از آنها برده نشد و ناشناخته ماندند.

مسافرت های زیارتی به اماکن و یا شهرهای مقدس در بین پیروان تمام ادیان روز به روز رونق بیشتری یافت و تسهیلات جدید گسترش خارق العاده ای را در سفرهای مذهبی ایجاد کرد. مانند حج که یکی از عوامل اصلی در گردشگری مسلمانان بوده است و مردمان بیشماری از کلیه نقاط جهان آن روز، به کعبه می کشاند. بسیاری از مسلمانان به ویژه بازرگانان و علما در در اثر برقراری ارتباط با مسلمانان سایر نقاط انگیزه ای برای سفر به سرزمین های دیگر پیدا می کردند. از میان آنها می توان به ابن فضلان، ابن جبیر، ابن بطوطه و ادریسی اشاره نمود که در اثر سفرهایشان آثاری خلق کرده اند که بیانگر عظمت تمدن اسلام و پیشتازی علمای مسلمان در جهانگردی می باشد. در طول تاریخ، بسیاری از سرزمین ها نیز برای اولین بار توسط مسلمانان کشف شده است. مثلا سلیمان تاجر نخستین توصیف را از سرزمین چین و ابن فضلان اولین گزارش را در مورد روسیه به رشته ی تحریر در آورده اند.

در قرن پنجم تا چهاردهم میلادی تجارت و مسافرت در اروپا دچار رکود گردید. جاده ها تقریبا ازبین رفت و شرایط مسافرت مشکل و حتی خطرناک شد. در این دوره بود که دیدار از کلیساهای مسیحیان رونق بسیاری یافت. چرا که صومعه های زیادی در نقاط مختلف وجود داشتند و راهبان و کشیشان مسیحی  به تشویق مردم برای زیارت این مکان ها می پرداختند.

در سده ی چهاردهم، مسافرت به قصد زیارت شکل یک پدیده ی انبوه و سازمان یافته را به خود گرفت. همین امر به شکل گیری شبکه ی بزرگی از سازمان های خیریه منجر شد. مسیحیان به بیت المقدس و روم مسافرت می کردند و در کنار لذت های معنوی و مذهبی به تفریح و فعالیت های اجتماعی نیز می پرداختند.

در نیمه دوم سده ی سیزدهم، مارکوپولو مسیری از اروپا به به آسیا مشخص نمود. او در چین، یک سیستم جاده ای بسیار عالی،که برای اولین بار در زمان سلطنت خانواده چو (۱۱۲۲-۱۲۲۱ قبل از میلاد) ساخته شده بود را کشف کرد. وی کتاب خود را که نخستین منبع اطلاعاتی غرب درباره زندگی شرق محسوب می شود، با توجه به تجربیات این سفر نوشت.

با اختراع صنعت چاپ، کتاب ها در زمینه ی گردشگری جای خود را در میان مردم باز کردند.از میان کتاب های شاخص آن دوران می توان به مسافرت در سال ۱۳۵۷ اثر سرجان مندویل اشاره کرد که شرح مسافرت به نقاط دور و نزدیک دنیا، حتی تا آسیای جنوب شرقی را در بر می گیرد و به چند زبان ترجمه شده است.

نخستین مسافرت دسته جمعی را کاروانی انجام داد که در سده ی پانزدهم از ونیز به بیت المقدس سفر کرد. پیش از شروع سفر، مبلغ مشخصی برای هزینه های سفر مانند رفت و برگشت، غذا، استراحتگاه، حیوان برای حمل مسافر و بار و حتی پولی که به عنوان رشوه باید پرداخت می شد را از مسافران دریافت کردند. ردپایی از نخستین نمونه ی غذاهای فوری امروزی را می توان در مسیر این مسافرت های پرجمعیت جستجو کرد. فروشندگان در مسیر چادرهایی را برپا کرده بودند و انواع غذاها، میوه ها، گوشت، ماهی، نان و شیرینی جات را به زوار ارائه می دادند.

گردشگری عهد باستان

انسان های اولیه در سطح زمین دائما به دنبال کنجکاوی و شناخت طبیعت بوده اند و برای یافتن غذا، پناهگاه، فرار از خطر و کسب امنیت ، گذران اوقات فراغت و محیط زندگی بهتر تلاش می کردند. گذر زمان باعث شد که حرکت ها و جنبش های انسان همراه با میل به گردش و رسیدن به شور و نشاط، ماجراجویی و اکتشاف صورت گیرد و در نهایت به تمایل او برای سفر تبدیل شود.

کم کم مهارت ها در انسان افزایش یافت و از زندگی بدوی و خانه بدوشی دست برداشت. با پیدا شدن سکونتگاه های دائم انگیزه ی تجارت و معامله ی کالا برای او مطرح گردید. به وجود آمدن امپراطوریهای عهد باستان در قاره های آفریقا، آسیا و خاور میانه موجب شکل گیری زیر بنای اقتصادی شد و در نتیجه جاده ها و راه های آبی و همچنین وسایل نقلیه ای برای سهولت راه ایجاد گردید.

قدیمی ترین اشکال گردشگری، مسافرت های اشراف و شاهزاده‌های جوان را در بر می گیرد که به عنوان یک برنامه ی آموزشی و به منظور آشنایی با شیوه‌های مختلف حکومت و زندگی مردم به نقاط مختلف صورت می‌گرفت. گردشگری و سفر از عادات قدیم طبقه ی حاکم و ثروتمند در جوامع بوده است. به عنوان مثال هاردین امپراطور رم در فاصله ی سالهای ۱۱۷ تا  ۱۳۸ میلادی به قصد تماشای لحظه ی طلوع آفتاب از قله آتنا راهی سفری سخت شد تا به خواسته ی خود دست یابد.

رومیانی هم که صاحب مال و مقام بودند، به منظور اقامت و کسب درآمد و گذران اوقات فراغت، خانه‌هایی را در روستاهای اطراف شهر محل سکونت خود خریداری می کردند تا در آنها به خوشگذرانی بپردازند.

بر اساس اطلاعات تاریخی، قرن ها پیش از میلاد مسیح، فینیقی ها که اکثرا تاجر بودند، از طریق راه های زمینی و دریایی به منظور عرضه و فروش محصولات خود و خرید اجناس و محصولات به مسافرت می پرداختند. شجاعت و استقبال آنها از خطر، بهانه ای را برای نشر تمدن وگسترش فرهنگ اقوام مختلف و آشنا ساختن آنها با یکدیگر را فراهم نمود.